از دير زمان پيرامون حج و آداب و احكام اين سفر الهي كتاب هاي گران سنگي از سوي صاحبان علم و دانش و ذوق و قلم به رشته تحرير در آمده كه تقدير و تمجيد اين حقير از آن آثار و پديد آورندگان آنها كمترين وظيفه هر متأخر نسبت به متقدم است چرا كه «الفضل لمن سبق».
چرا نوشتم؟
جذبه هاي اين سفر چنان اضطراب در دل هر مشتاق به وجود مي آورد كه آرامش قلم از كف صاحب قلم برده و حركت و چرخش آن در غالب چند سطر و چند برگ پاسخي است كه هيچ صاحب قلمي را ياراي منع آن نيست اين بود كه نوشتم.
اما نوشته اي كه پيش روي شماست:
تأليفي است از آداب و اخلاق و مناسك و ادعيه و معرفي برخي از اماكن و مشاهد و مزارهاي سرزمين وحي كه به رشته تحرير در آمده و به نظر داراي چند امتياز است:
1. چون بنا بر توصيه فقيه مدقق و محقق حضرت آية الله العظمي صانعي (دام ظله العالي) به اين كمترين شاگرد نوشته شده است در نقل مطالب دقت گرديده و بيشتر از سرچشمه زلال روايات اهل بيت(عليهم السلام)برداشت شده است.
2. جمع بين كليات مناسك و آداب و اخلاق به شكلي است كه نه تفصيل آن خاطر خواننده را مكدر نمايد و نه اجمال آن مفيد بودن آن را ضايع گرداند.
3. حاوي قطعات توصيفي است كه فضاي انجام عمل را به گونه اي در نظر مجسم نمايد كه ناسك از روح عمل غافل نشود و شيريني طاعات در نظر او بيشتر گردد.
4. اطلاعات كافي را در خصوص اماكن و مشاهد و مزارهاي متبركه در اختيار خواننده محترم قرار داده و صرفاً به نقل زيارت اكتفا نشده است.
در پايان جهت حفظ امانت و شكر نعمت ضروري است كه بگويم برخي قطعات توصيفي و مباحث تاريخي برگرفته از كتاب هاي برخي از بزرگاني است كه پيش از من در اين خصوص نگاشته اند.

فهرست:

سخن نخست چرا نوشتم؟ اما نوشته اي كه پيش روي شماست مقدمه مراسم حج پيش از اسلام، براي چه به حج مي رويم؟، موسم حج، ، ? بخش اوّل: اهميّت، فضيلت و آداب سفر حج، ، فصل اوّل: اهميّت حج، 1. حج از مباني و اركان اسلام است.، 2. هيچ عملي جاي حجّ را نمي گيرد.، 3. حج از فرايض است.، 4. ترك آن كفر است.، 5. سبب حفظ آثار و اخبار رسول الله مي شود.، 6. تعطيل كردن خانه خدا سبب هلاكت است.، 7. حكومت در مقابل حجّ مسئول است.، فصل دوم: فضيلت حج، 1. پاداش آن جز بهشت نيست.، 2. هر جزءاش پاداشي دارد.، 3. تهيه وسايل حج پاداش دارد.، 4. شايستگي قرض كردن براي حج.، 5. پاداش خرج كردن در راه حج.، 6. حاجيان در جاي انبياي الهي ايستاده اند. (وقفوا مواقف الله)، 7. دعا براي حج همه ساله توصيه شده است.، 8. حج گزار باريافته درگاه خداوند و ميهمان اوست.، 9. خداي سبحان ضامن اوست.، 10. برتري حج بر نماز و روزه.، فصل سوم: آداب سفر حج، پاداش سفر به سوي خانه خدا، نصايح لقمان به فرزند، نصيحت امام باقر به يكي از شيعيان، الف. سفارش به مسائلي پيش از حج، 1. توبه، 2. اعلام به ديگران، 3. اداي حقوق ديگران و وصيت بدان، قبل از سفر، 4. يادگيري مناسك، 5. تطهير و اصلاح مال، 6. تهيه بهترين زاد و توشه راه، 7. همراه داشتن لوازم و وسايل ضروري، 8. انتخاب لباس مناسب در سفر، 9. دقت در نگاهداري مال و توشه، 10. همراه داشتن عصا از بادام تلخ، 11. همراه داشتن انگشتر عقيق، 12. همراه داشتن تربت امام حسين، ب. زمان سفر، ج. وداع با خانواده و دوستان، د. دعا و اذكار سفر، 1. دعا به هنگام قصد سفر، 2. دعا در هر حركت و پستي و بلندي، 3. دعاي ورود به منزل يا منازل سفر، 4. دعاي تنهايي، 5. پناه بردن به نماز و ادعيّه، در هنگام ترس و درماندگي، هـ . انتخاب هم سفر موافق و اوصاف آن، 1. رفيق صالح و درستكار، 2. رفيق دانا و عاقل، 3. هم فكر و هماهنگ، 4. ريشه دار، و برخوردار، 5. زينت تو باشد، و. انتخاب فردي به عنوان سرپرست و صاحب خرج، ز. تقسيم كار و سَربار بر ديگران نبودن، 1. مسافرت امام سجّاد با افراد ناشناس، 2. كار در سفر بالاتر و برتر از مستحبات، 3. پيامبر خدا در سفر، ح. ياري رساندن به ديگران، ط. به كسي جز خدا، اميد نداشته باشيد، ك. چون به هدف رسيدي خداي را سپاس گزار باش، ل. ياد دوستان و آشنايان، م. اخلاق خوش در سفر، ن. خريد سوغات و هديه براي خانواده، س. تعجيل در بازگشت، ع. رعايت حقوق ديگران، 1. دانستن نام و مشخصات يك ديگر، 2. مراقبت از يك ديگر و دوري از تك روي، 3. به هنگام بيماري يار و غمخوار يك ديگر باشند، 4. بدرقه و مشايعت، 5. كتمان معايب يك ديگر، ، ? بخش دوم: مناسك حج، ، اقسام حج، صورت اجمالي حجّ تمتّع، اعمال عمره تمتع، اعمال حج تمتّع، فصل اوّل: عمره تمتُّع، ميقات، سخني در باب مواقيت، 1. ذو الحُلَيفة (مسجد شجره)، 2. جُحْفَه، 3. قرن المنازل، 4. وادي عقيق، 5. يَلَمْلَمْ، 6. مكه معظّمه، 7. منزل خود شخص، 8. فخ، 9. محاذات، 10. ادني الحلّ، واجب اوّل: احرام، واجبات احرام، اول: نيت، دوم: تلبيه، سوم: پوشيدن دو جامه احرام است براي مردان، راز تلبيه، مستحبّات احرام، محرمات احرام، محرّمات احرام چرا؟، از ميقات تا حرم، حرم و مسافت آن، آداب ورود به حرم، دهان را خوش بو كند، شهر مكه، داستان ورود ابراهيم و هاجر به مكه، مستحبات دخول به مكه معظّمه، آداب و مستحبات اقامت در مكه معظّمه، به طرف مسجد الحرام و كعبه، مسجد الحرام، درهاي مسجد، اركان كعبه، پرده كعبه، ناودان (ميزاب)، محلِ نماز پيامبر، آداب دخول مسجد الحرام، شمّه اي از تاريخ كعبه، واجب دوم: طواف، حجرالاسود، بيعت، حطيم، حجر اسماعيل، توصيف حِجر يا مقام هاجر!، واجب سوم: نماز طواف، مستحبات نماز طواف، توصيف مقام ابراهيم، مقام ابراهيم كجاست؟، مستجار، واجب چهارم: سعي، مستحبات سعي، توصيف سعي، صفا و مروه، آب زمزم، واجب پنجم: تقصير، فصل دوم: اعمال حج تمتع، حج بزرگ تر، واجب اوّل: احرام حج، واجب دوم: وقوف در عرفات، عرفات كجاست؟، توصيف عرفات، «عرفات شهر تأمل و آگاهي»، عرفات سرزمين دعا، چگونه دعا كنيم؟، اسباب استجابت دعا، اقسام دعا كنندگان، قسم اوّل: كسي كه دعايش مستجاب است، قسم دوم: آن كه دعايش مستجاب نمي شود، آداب دعا كردن، دعاي شب عرفه، برخي از مستحبات در عرفات، دعاي امام حسين(عليه السلام) در عرفات، دعاي امام زين العابدين علي بن الحسين(عليه السلام) در روز عرفه، زيارت عاشورا، واجب سوم: وقوف در مشعرالحرام، مشعرالحرام كجاست؟، وظيفه حجاج در مشعرالحرام، مشعرالحرام مكان دعا و مناجات، مستحبات وقوف در مشعر، توصيف مشعر، «مشعر شب خاكساري»، منا، توصيف منا، منا، پارسايي شب و شير روز، واجبات منا، واجب چهارم: رمي جمره عقبه، توصيف رمي جمره، واجب پنجم: قرباني كردن، قرباني براي چه؟، داستان ذبح حضرت اسماعيل(عليه السلام) و توصيف عمل قرباني، واجب ششم: حلق يا تقصير، واجب هفتم: طواف زيارت، واجب هشتم: نماز طواف زيارت، واجب نهم: سعي بين صفا و مروه، واجب دهم: طواف نساء، واجب يازدهم: نماز طواف نساء، واجب دوازدهم: بيتوته در منا، مستحبات منا، مسجد خَيف در منا، منا و شب هاي آرزو، واجب سيزدهم: رمي جمرات سه گانه، مستحبات رمي جمرات، فصل سوم: ثواب اعمال، ثواب حج و عمره، پاداش نيت حج، پاداش تهيه وسايل و گام نهادن در مسير، پاداش كسي كه در مسير حج بميرد، پاداش كسي كه احرام بندد و لبيك گويد، پاداش طواف و نماز آن، پاداش سعي، پاداش وقوف در عرفات، پاداش وقوف در مشعر، پاداش وقوف در منا، پاداش رمي جمره، فصل چهارم: مزارهاي متبرّكه مكه و مقام هاي آن، الف . مقابر، قبرستان ابوطالب، نياكان پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت حضرت عبدمناف جدّ پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت حضرت عبدالمطلب(عليه السلام)، جدّ پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت حضرت ابوطالب(عليه السلام)، زيارت حضرت خديجه(عليها السلام)، زيارت حضرت قاسم، فرزند رسول خدا(صلي الله عليه وآله)، زيارت حضرت آمنه بنت وهب، مادر پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، ب . مساجد مكه مكرّمه، 1. مسجد الجِنّ (مسجد الْحَرَسْ)، 2. مسجد البيعه، 3. مسجد ابوبكر، 4. مسجد شجره، 5. مسجد الاِجابة، مسجد آل قنفُذ، ج . خانه هاي تاريخي مكه، 1. خانه اَرْقَم بن ابي ارقم (نخستين پايگاه سرّي در اسلام)، 2. خانه خديجه(عليها السلام) و سكونت گاه رسول خدا(صلي الله عليه وآله)، 3. خانه ابوطالب و سكونت گاه حضرت علي(عليه السلام)، 4. خانه عبدالله بن جدعان (پيمان گاه حلف الفضول)، 5. خانه حارث بن عبدالمطلب (نخستين پايگاه ابلاغ اسلام)، 6. خانه ام هاني (محل معراج پيامبر(صلي الله عليه وآله))، 7. زادگاه امام جعفر صادق(عليه السلام)، ، ? بخش سوم: مدينه شهر پيامبر(صلي الله عليه ، موقعيت شهر مدينه، اهميت زيارت رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در مدينه، فضيلت زيارت رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) و ائمه طاهرين(عليهم السلام)، كيفيت ورود پيامبر به مدينه، آداب ورود به حرم مدينه، ورود به مدينه، مسجد النبي(صلي الله عليه وآله)، تاريخچه مسجدالنبي، تغييرات در مسجدالنبي بعد از پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، درب هاي مسجد، مناره هاي مسجد، گنبد مسجد «قبة الخضراء»، استوانه هاي مسجدالنبي، 1. استوانه مربّعة القبر، 2. استوانه محرس يا ستون امير مؤمنان(عليه السلام)، 3. استوانه سرير، 4. استوانه توبه، 5. استوانه تهجّد، 6. استوانه وفود، 7. استوانه قرعه، 8. استوانه مُخَلَّقِه، آداب زيارت، اذن دخول جهت زيارت، زيارت حضرت رسول(صلي الله عليه وآله)، نماز زيارت و دعاي بعد از آن، بعضي از مستحبّات مسجدالنبي، دعا در روضه شريفه، دعا و نماز نزد ستون توبه، استحباب روزه و دعا در مدينه منوّره و مسجدالنّبي، نماز و دعا نزد مقام جبرئيل، در كنار قبر پيامبر اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام)، زيارت اول حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام)، زيارت دوم حضرت فاطمه زهرا(عليها السلام)، بقيع، موقعيت بقيع نسبت به مسجدالنبي، كنار خانه عقيل محل دعاي پيامبر، زيارت ائمّه بقيع(عليهم السلام)، زيارت جامعه كبيره، زيارت امين الله، دعاي عاليةُ المضامين، مختصري از زندگاني امام حسن مجتبي(عليه السلام)، فضايل امام حسن مجتبي(عليه السلام)، زيارت امام حسن مجتبي(عليه السلام)، مختصري از زندگاني امام سجّاد(عليه السلام)، زيارت امام زين العابدين(عليه السلام)، مختصري از زندگاني امام باقر(عليه السلام)، زيارت امام محمّد باقر(عليه السلام)، مختصري از زندگاني امام صادق(عليه السلام)، زيارت امام صادق(عليه السلام)، زيارت عباس بن عبدالمطلب، زيارت فاطمه بنت اسد مادر اميرالمؤمنين(عليهما السلام)، زيارت دختران پيامبر(صلي الله عليه وآله)، زينب، رقيه و ام كلثوم، زيارت همسران رسول خدا(صلي الله عليه وآله)، زيارت جناب عقيل و جناب عبدالله فرزند جعفر طيّار رحمهم الله، جناب عبدالله، زيارت ابراهيم، فرزند رسول اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت شهداي واقعه حرّه و شهداي اُحُد در بقيع، زيارت اسماعيل فرزند امام صادق(عليه السلام)، زيارت حليمه سعديّه، زيارت عمّه هاي رسول اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت امّ البنين مادر حضرت ابوالفضل(عليه السلام)، عثمان بن مظعون، زيارت اهل قُبور، مزارهاي خارج از بقيع، زيارت حضرت عبدالله بن عبدالمطلب(عليه السلام)، زيارت دوم حضرت عبدالله بن عبدالمطلب، مزار شهداي جنگ اُحد «رضوان الله عليهم»، فضيلت زيارت حضرت حمزه و ساير شهداي احد، مقبره حمزه(عليه السلام)، زيارت حمزه سيدالشهداء(عليه السلام)، زيارت شهداي اُحُد، زيارت وداع رسول اكرم(صلي الله عليه وآله)، زيارت وداع ائمّه بقيع(عليهم السلام)، ترتيب زيارت مشاهد، مسجد قبا، مسجد جمعه، مسجد بنات بني نجار، مسجد بني بياضه، مسجد بني انيف يا مصبح، مشربه ام ابراهيم (مسجد ام ابراهيم)، مسجد فضيخ، مسجد بني قريظه، مسجد ذو قبلتين، مساجد فتح يا مساجد خندق، مسجد بني حرام، مسجد سقيا، مسجد ذباب يا مسجد رايه، مسجد ثنية الوداع، مسجد اجاجه، مسجد بنو ظفر، مسجد غمامه و مصلّي، مقبره علي بن جعفر عريضي، خانه امير المؤمنين(عليه السلام)، خانه فاطمه(عليها السلام)، خانه امام سجاد(عليه السلام)، خانه امام صادق(عليه السلام)، خانه ابو ايوب انصاري، پاداش زيارت پيامبر(صلي الله عليه وآله) و حضرت فاطمه(عليها السلام) و امامان معصوم(عليهم السلام)، پاداش نماز خواندن در مسجد النبي، پاداش نماز در مسجد قبا، دعاي كميل، حديث شريف كساء، كتابنامه، ، ،،