سهراب سپهري در 15 مهر ماه 1307 در شهر كاشان به دنيا آمد. پدرش اسدالله سپهري كارمند اداره پست و تلگراف بود و هنگامي كه سهراب نوجوان بود پدرش از دو پا فلج شد. با اين حال به هنر و ادب علاقه اي وافر داشت. نقاشي مي كرد، تار مي ساخت و خط خوبي هم داشت. سپهري در سال هاي نوجواني پدرش را از دست داد و در يكي از شعرهاي دوره جواني از پدرش ياد كرده است (خيال پدر) يكسال بعد از مرگ او سروده است: در عالم خيال به چشم آمدم پدر كز رنج چون كمان قد سروش خميده بود دستي كشيده بر سر رويم به لطف و مهر يك سال مي گذشت، پسر را نديده بود مادر سپهري فروغ ايران سپهري بود. او بعد از فوت شوهرش، سرپرستي سهراب را به عهده گرفت و سپهري او را بسيار دوست مي داشت. دوره كودكي سپهري در كاشان گذشت. سهراب دوره شش ساله ابتدايي را در دبستان خيام اين شهر گذرانيد. سپهري دانش آموزي منظم و درس خوان بود و درس ادبيات را دوست داشت و به خوش نويسي علاقه مند بود. سپهري در سال هاي كودكي شعر هم مي گفت، يك روز كه به علت بيماري در خانه مانده و به مدرسه نرفته بود با ذهن كودكانه اش نوشت: ز جمعه تا سه شنبه خفته نالان نكردم هيچ يادي از دبستان ز درد دل شب و روزم گرفتار ندارم من دمي از درد آرام در مهرماه 1319 سپهري به دوره دبيرستان قدم گذارد و در خرداد ماه 1326 آن را به پايان رساند. سهراب از سال چهارم دبيرستان به دانش سرا رفت و در آذر ماه 1325 يعني اندكي بيش از يك سال بعد از به پايان رساندن دوره دو ساله دانش سراي مقدماتي به استخدام اداره فرهنگ كاشان (اداره آموزش و پرورش) در آمد و تا شهريور 1327 در اين اداره ماند. در اين هنگام در امتحانات ادبيات شركت كرد و ديپلم كامل دوره دبيرستان را نيز گرفت. سال بعد او به دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران رفت. وقتي كه در اين دانشكده بود، نخستين دفتر شعرهايش را چاپ كرد و مشفق كاشاني با ديدن شعرهاي سپهري پيش بيني كرد كه او در آينده آثار ارزشمندي به ادبيات ايران هديه خواهد داد. اولين كتاب سپهري با نام "مرگ رنگ" در تهران منتشر شد كه به سبك نيما يوشيج بود. سپهري دومين مجموعه شعر خود را با نام "زندگي خواب ها" در سال 1332 سرود و در همين سال بود كه دوره ليسانس نقاشي را در دانشكده هنرهاي زيبا با رتبه اول و دريافت نشان اول علمي به پايان رساند. از سال 1332 به بعد، زندگي سپهري در گشت و گذار و مطالعه نقاشي و حكاكي در پاريس، رم و هند و شركت در نمايشگاه ها و آموختن و تدريس نقاشي گذشت، تا جايي كه بعضي او را "شاعري نقاش" خوانده اند و بعضي ديگر "نقاشي شاعر". سهراب در سال 1337 دو كتاب "آوار آفتاب" و "شرق انده" را آماده چاپ كرد ولي موفق به چاپ آنها نشد و سرانجام در سال 1340 اين دو كتاب به انضمام "زندگي خواب ها" زير عنوان "آوار كتاب" منتشر شد. در اين كتاب مي توان به جلوه هاي زبان خاص سپهري برخورد كرد و همچنين شور و شوق آميختگي با طبيعت را- كه در شعرهاي بعدي كاملاً واضح مي شود- بيشتر ديد. در "شرق اندوه" سپهري از هر نظر تحت تاثير غزليات مولوي است و شعرهاي اين مجموعه همه شادمانه و شورانگيزند. دو شعر بلند "صداي پاي آب" و "مسافر" پنجمين و ششمين كتاب هاي او هستند. شهرت سپهري از سال 1344 و با انتشار شعر بلند "صداي پاي آب" آغاز شد. در "صداي پاي آب" است كه محتواي ويژه ي شعر سپهري فرمش را مي يابد. فرم و محتواي شعر سپهري، از "صداي پاي آب" به بعد به هماهنگي مي رسند. "صداي پاي آب"، كنايه از صداي پاي مسافري در سفر زندگي است. اين شعر كه روز به روز بر شهرت و محبوبيت او افزود، اولين بار در فصلنامه ي آرش در آبان همان سال منتشر شد. سپهري كه تمام عمرش را به دور از جنجال روزنامه ها و مجلات و فقط با دوستان اندك و تنهايي خود مي زيست و بدين سبب از طرف نشريات جدي گرفته نشده بود، در سال 1345 با انتشار شعر بلند "مسافر" كه يكي از درخشان ترين شعرهاي فارسي است، بزرگي و شاعري اش را بر نشريات تحميل كرد. "مسافر" تأمل و سير و سفر شاعر است در فلسفه ي زندگي. "جحم سبز" هفتمين مجموعه شعري سپهري و كامل ترين آنها است. "حجم سبز" پايان آخرين جستجوي هاي سپهري در شعر "مسافر" اوست. گويي پاسخ همه پرسش ها را يافته و به همه حقايق رسيده است. شاعر ديگر منتظر مژده دهندگان نمي ماند بلكه خود قصد مي كند كه بيايد و پيام آورد: روزي خواهم آمد و پيامي خواهم آورد ... هشتمين و آخرين مجموعه شعري سهراب سپهري "ما هيچ، ما نگاه" است. در اين كتاب بر خلاف مجموعه"حجم سبز" و دو شعر بلند "صداي پاي آب" و "مسافر" شاعر روي به يأس دارد. اما يأسي كه جز از حوزه ذهن رنگين سپهري بيرون نمي تراود. سپهري در سال 1355 تمام هشت دفتر و منظومه خود را در "هشت كتاب" گرد آورد. "هشت كتاب" نموداري تمام از سير معنوي شاعر جوياي حقيقت است، از اعتراضات سياسي تا شور جست و جو و ره سپردن در عرفاني زميني. "هشت كتاب" يكي از اثر گذارترين و محبوب ترين مچموعه ها، در تاريخ شعر نو ايران است. سپهري در سال 1357 به بيماري سرطان خون مبتلا شد و در سال 1358 براي درمان به انگلستان رفت، اما بيماري بسيار پيشرفت كرده بود و سرانجام در اول ارديبهشت ماه 1359 ، سهراب سپهري به ابديت پيوست. نخست قرار بود كه طبق خواست خودش او را در روستاي"گلستانه" به خاك بسپارند، اما به پيشنهاد يكي از دوستانش براي اينكه طغيان رود، مزارش را از بين نبرد او را در صحن "امامزاده سلطان علي" دهستان مشهد اردهال به خاك سپردند. نمونه اي از شعر سهراب سپهري از مجموعه "حجم سبز" به باغ هم‌سفران صدا كن مرا صداي تو خوب است. صداي تو سبزينه آن گياه عجيبي است كه در انتهاي صميميت حزن مي‌رويد. .......... كسي نيست، بيا زندگي را بدزديم، آن وقت ميان دو ديدار قسمت كنيم. بيا با هم از حالت سنگ چيزي بفهميم. بيا زودتر چيزها را ببينيم. ببين، عقربك‌هاي فواره در صفحه ساعت حوض زمان را به گردي بدل مي‌كنند. بيا آب شو مثل يك واژه در سطر خاموشي‌ام. بيا ذوب كن در كف دست من جرم نوراني عشق را. *** مرا گرم كن (و يك‌بار هم در بيابان كاشان هوا ابر شد و باران تندي گرفت و سردم شد، آن وقت در پشت يك سنگ، اجاق شقايق مرا گرم كرد.) *** در اين كوچه‌هايي كه تاريك هستند من از حاصل ضرب ترديد و كبريت مي‌ترسم. من از سطح سيماني قرن مي‌ترسم. بيا تا نترسم من از شهرهايي كه خاك سياشان چراگاه جرثقيل است. مرا باز كن مثل يك در به روي هبوط گلابي در اين عصر معراج پولاد. مرا خواب كن زير يك شاخه دور از شب اصطكاك فلزات. اگر كاشف معدن صبح آمد، صدا كن مرا. و من، در طلوع گل ياسي از پشت انگشت‌هاي تو، بيدار خواهم شد. و آن وقت حكايت كن از بمب‌هايي كه من خواب بودم، و افتاد. حكايت كن از گونه‌هايي كه من خواب بودم، و تر شد. بگو چند مرغابي از روي دريا پريدند. در آن گيروداري كه چرخ زره‌پوش از روي روياي كودك گذر داشت قناري نخ زرد آواز خود را به پاي چه احساس آسايشي بست. بگو در بنادر چه اجناس معصومي از راه وارد شد. چه علمي به موسيقي مثبت بوي باروت پي برد. چه ادراكي از طعم مجهول نان در مذاق رسالت تراويد. *** و آن وقت من، مثل ايماني از تابش "استوا" گرم، تو را در سرآغاز يك باغ خواهم نشانيد.

فهرست:

مقدمه سپهري از نگاه ديگران مرگِ رنگ در قير شب دود ميخيزد سپيده مرغ معما روشن شب سراب رو به غروب غمي غمناك خراب جانگرفته دلسرد در? خاموش دنگ ناياب ديوار مرگِ رنگ دريا و مرد نقش سرگذشت وهم با مرغ پنهان رود زهر زندگي ِخوابها خواب تلخ فانوس خيس جهنم سرگردان يادبود پرده گل كاشي مرزگم شده پاداش لولوي شيشه ها لحظ?گم شده باغي در صدا مرغ افسانه نيلوفر برخورد سفر بي پاسخ آوارِ آفتاب بي تار و پود طنين شاسوسا گل آينه همراه آن برتر روزنه اي به رنگ اي نزديك غبار لبخند فراتر شكست كرانه دياري ديگر كو قطر? وهم سايبان آرامش ما، ماييم پرچين راز آواي گياه ميو? تاريك شب هم آهنگي دروگران پگاه راه واره گردش سايه ها برتر از پرواز نيايش نزديك آي ... موج نوازشي ، اي گرداب بيراهه اي در آفتاب خوابي در هياهو تارا در سفرآن سوها اي همه سيماها محراب شرقِ اندوه روانه هلا پادمه هايي شكپوي نه به سنگ و نا پاراه شيطان هم شورم را گزار لب آب هنگامي تا تنها باد تر او ويد و شكستم، و دويدم، و فتادم نيايش به زمين و چه تنها تا گل هيچ صداي پاي آب مسافر حجمِ سبز از روي پلك شب روشني، من، گل، آب و پيامي در راه ساده رنگ آب درگلستانه غربت پيغام ماهيها نشاني واحهاي در لحظه پشت درياها تپش ساي? دوست صداي ديدار شب تنهايي خوب سور? تماشا پرهاي زمزمه ورق روشن وقت آفتابي جنبش واژ? زيست از سبز به سبز نداي آغاز به باغ همسفران دوست هميشه تا نبض خيس صبح ما هيچ، ما نگاه اي شور، اي قديم نزديك دورها وقت لطيف شن اكنون هبوط رنگ از آب ها به بعد هم سطر، هم سپيد اينجا پرنده بود متن قديم شب بي روزها عروسك چشمان يك عبور نهاي منظره سمت خيال دوست اينجا هميشه تيه تا انتها حضور