ايران پس از عصر صفوي ناملايمات بسياري را متحمل شد و گذشته از شورش هاي متعدد داخلي و قيام هاي خونيني كه به وقوع پيوست و تعداد كثيري از مردم را از ميان برداشت، پاي دشمنان ايران را نيز به كشور باز كرده و لطمات جبران ناپذيري به حيثيت سياسي و دولت و ملت وارد آورد. نيروهاي بيگانه تا تاج گذاري نادر شاه در قسمت هايي از شمال و غرب و مركز ايران باقي ماندندو تنها با جبر ناشي از نيروهاي قدرتمند ملي و قهر جوشيده از بطن قلب هاي ملت به رهبري فرزند جنگجو مبارز وطن، نادر قلي بيگ افشار بود كه ناگزير به ترك سرزمين ايران شدند. كتاب حاضر، يكي از عناوين مجموعه اي است با عنوان مجموعه مطالعات تاريخ ايران كه نگاهي دارد به لحظه لحظه تاريخ ايران، لحظه هايي پر از شور و پر از حادثه، آكنده از شادكامي ها و آزرده از تلخ كامي ها.

فهرست:

سكه نادرشاه ????م/ ????ه‍.قنادرشاه افشار. [ دِ هَِ اَ ] (اِخ ) سرسلسله ? پادشاهان افشاريه ? ايران است . وي در ?? محرم سال ???? هَ . ق . درناحيه ? دستگرد از توابع دره گز متولد شد، پدر او امامقلي قرقلو از ايل افشار بود، ايل افشار از ايل هائي است كه شاه عباس كبير به دوران سلطنت خويش به ناحيه ?كبكان كوچ داده بود تا در سر راه ازبكان مقاومت كنند. امامقلي از افراد بي نام و نشان اين ايل بود و گويا به شغل پوستين دوزي و به تنگدستي روزگار مي‌گذرانيده است . در سال ???? قمري نادرشاه كليه? حكمرانان و كدخدايان ايران را در دشت مغان جمع كرد (بالغ بر ?????? نفر). او در شوراي دشت مغان اعلام كرد كه وظايف خود را انجام داده و تصميم به‌استراحت و كناره‌گيري از كارها دارد. بزرگان كشور كه مي‌دانستند او باطناً مايل به سلطنت است، وي را به سلطنت پذيرفتند. بدين ترتيب شاه عباس سوم صفوي از شاهي بركنار شده و حكومت سلسله? افشار با پادشاهي نادر آغاز شد. نادر اندكي بعد در ???? ه.ق. تاجگذاري نمود. شاعري به نام قوام الدين، ماده تاريخ تاجگذاري وي را «الخير في ماوقع» سرود كه بر روي سكه‌هاي دوره افشاريه نيز منقوش گرديد. او به مدت ?? سال پادشاهي كرد و در اين مدت دائماً به لشكركشي به نواحي گوناگون مشغول بود. در اين مدت توانست بحرين، قندهار، خوارزم، بخارا و بسياري نواحي ديگر كه براي سال‌ها از ايران جدا شده‌بود را به ايران بازگرداند. مهم‌ترين فتح او فتح هندوستان بود. افغان‌هاي ياغي پس از فتح قندهار به دست نادر، به دهلي گريخته بودند. نادرشاه سه بار به هند اخطار نمود كه افسران اشرف افغان كه جزو غارتگران بودند (حدودا ??? نفر) و در قتل عام مردم ايران نقش اساسي داشتند را به ايران تحويل دهد. در پي عدم تحويل آنها سپاه ايران از رود سند گذشت و در جنگ كَرنال هندي‌ها را شكست داده و دهلي را تصرف كرد. سپس ??? متجاوز افغان را در بازار دهلي دار زدند و بازگشتند.[?] نادر به رغم كمي سپاهيانش در مقابل لشكريان فيل سوار هندي توانست با به‌كارگيري تاكتيك‌هاي نوين جنگي، لشكر انبوه هندوستان را در هم بكوبد. نادر شاه توانسته بود با آموزش‌هاي رزمي سنگين و كارآمد ارتش خود را به يك جنگ افزار رعب‌آور براي دشمن تبديل كند. در اين جنگ در طي يك روز بين بيست تا سي‌هزار شهروند هندي كشته شدند.[?] به‌ناچار محمد شاه گوركاني پادشاه هندي از نادر امان خواست؛ نادر درقبال گرفتن كليد خزانه سلطنتي هند عقب‌نشيني را پذيرفت؛ محمد شاه را با تبر مقطوع‌النسل كرد و تاج پادشاهي هند را بر سر او باقي گذاشت.[??] نادر با غنائم فراوان كه از هند به چنگ آورده بود به ايران بازگشت؛ غنائمي كه نادر شاه به ايران آورد ده برابر بيشتر از بيشترين درآمد سالانه? دوران صفوي برآورد شده‌است. در ميان اين غنائم، جواهراتي چون كوه نور و درياي نور و تخت طاووس شهرت دارند. ميزان غنائم به حدي بود كه نادر براي سه سال گرفتن ماليات را درايران قطع كرد. با حمله نادر به هندوستان زمينه تضعيف و انقراض امپراتوري مغولي هند يا گوركانيان را فراهم كرد و پس از مدتي دولت انگلستان توسط كمپاني هند شرقي بر اين كشور استيلا يافت. نادر شاه در اواخر عمر تغيير اخلاق داد و پسر خود رضاقلي ميرزا را كور كرد. سپس از كار خود پشيمان شد و برخي از اطرافيان خود را كه در اين كار آنها را مقصر مي‌دانست كشت. لازم به‌گفتن است كه همواره پزشكي فرانسوي بنام "بازن" در ركاب نادر شاه بود كه بنا به‌عقيده‌اي امكان وجود دسيسه از جانب او نيز مي‌رود. نادر براي تامين هزينه جنگ‌هاي خود مجبور بود تا ماليات هاي گزافي از مردم بگيرد، به همين دليل شورش‌هايي در جاي‌جاي كشور روي مي‌داد. زماني كه نادر براي رفع يكي از اين شورش‌ها به خراسان رفته بود جمعي از سردارانش به رهبري علي قلي خان شبانه به چادر وي حمله كردند و اور ا به قتل رساندند. به گفته "لارنس لاكهارت" مورخ انگليسي (ر. ك. صادق رضازاده شفق، كتاب نادرشاه) ماجرا از اين قرار بوده كه نادر در ماه هاي اخير در اوج خشونت حكومت ميكرد و به دلايلي چند به تمامي سرداران ايراني اش سوءظن داشت... تعداد چهار هزار سرباز افغاني در اردوگاه داشت كه جمله به نادر وفادار و در حق ايرانيان دشمن كام بودند. نادر شبي رئيس آنها را احضار كرد و چنين گفت: من از نگهبانان خود راضي نيستم و از وفا و دليري شما آگاهم. حكم ميكنم فردا صبح همه آنان را توقيف و زنجير كنيد و اگر كسي مقاومت كند ابقا نكنيد. حيات من در خطر است و براي حفظ جان فقط به شما اعتماد دارم... آنها رفتند تا خود آماده كنند... ولي نوكري گرجي اين موضوع را به اطلاع سرداران نادر رساند و ايشان مصمم شدند تا دير نشده نادر را از ميان بردارند... تا پاسي از شب رفت مواضعين به خيمه چوكي دختر محمد حسين خان قاجار كه نادر آن شب در سراپرده او بود رو آوردند و ترس به آنان چندان غلبه كرد كه اكثرشان جرات ورود به خيمه نكردند. فقط محمد خان قاجار، صالح خان و يك شخص متهور ديگر وارد شدند و چوكي تا به آنها متوجه شد نادر را بيدار كرد. نادر خشمناك از جاي برخاست و شمشير كشيد. پايش در ريسمان چادر گير كرد و درافتاد. تا خواست برخيزد صالح خان ضربتي وارد آورد و يك دست او قطع كرد، ترس بر او مستولي گشت و در جاي خود خشك بماند. اما محمد خان قاجار جرات خود را حفظ كرد و سر نادر شاه از تن جدا ساخت. (يكشنبه يازدهم جمادي الاخر ???? برابر ?? ژوئن ???? برابر ?? خرداد ???? خورشيدي) شمشير جواهرنشان نادر بخش كوچكي از جواهرات نادر كه اكنون قسمتي از جواهرات سلطنتي ايران است.اين گفته "لارنس لاكهارت" با كم و بيش بسيار اندك از قول جيمز فريزر انگليسي كه شخصا نادرشاه را ميشناخته و ماهها همراه او بوده و پزشك فرانسوي نادرشاه "بازن" هم در كتاب رضازاده شفق آورده شده.